Znaczenie przymiotnika „inteligentny” w nowoczesnym świecie

Kiedy słyszymy słowo "inteligentny", nasz umysł natychmiastowo kreuje obraz człowieka zdolnego, bystrym, ostry w percepcji i obdarzonego wysokimi zdolnościami poznawczymi. To skojarzenie ma korzenie w klasycznych definicjach inteligencji, które odnosiły się do ludzkich zdolności umysłowych. Jednak w dzisiejszych czasach, w epoce digitalizacji, kiedy technologia, z jej rozbudowaną siecią połączeń i algorytmami, przeistacza się w nieodłączny i coraz bardziej centralny aspekt naszego codziennego życia, termin "inteligentny" zaczyna odnosić się nie tylko do ludzi. Maszyny, systemy czy nawet całe budynki zaczynają być określane tym mianem, wskazując na ich zdolność do adaptacji i samodzielnych decyzji. W taki sposób słowo to zyskało zupełnie nowy, współczesny wymiar.

Nie jest tajemnicą, że spółki Skarbu Państwa, ale również wiele przedsiębiorstw działających w różnych sektorach rynku, kiedy decydują się na wdrożenie najnowszych rozwiązań technologicznych, często określają je mianem "inteligentnych". Od "inteligentnych" systemów sterowania, przez "inteligentne" sieci energetyczne, aż po "inteligentne" rozwiązania w logistyce. Ale nasuwa się pytanie: czy takie zastosowanie przymiotnika "inteligentny" w odniesieniu do przedmiotów czy systemów jest faktycznie poprawne językowo? Czy nie jest to jedynie próba nadania bardziej nowoczesnego i atrakcyjnego charakteru technologiom, które w praktyce są jedynie bardziej zaawansowane, a niekoniecznie "inteligentne" w klasycznym rozumieniu tego słowa?

Przyjrzyjmy się dokładnie definicji słowa "inteligentny", jaką przedstawia „Uniwersalny słownik języka polskiego PWN” z 2003 roku. Według tej definicji, przymiotnik ten nierozerwalnie wiąże się z istotą "obdarzoną inteligencją", głównie odnosząc się do człowieka, który jest zdolny do myślenia, analizy oraz posiadania emocji. Dlatego logicznym wydaje się wniosek, że tradycyjnie pojmowana istota nieożywiona, tak jak maszyna czy system, nie miałaby prawa do określenia "inteligentna". Jednakże postęp technologiczny i ewolucja języka prowadzi do rozszerzenia znaczenia wielu słów. Czy zatem można mówić o "inteligentnych" technologiach, czy to tylko lingwistyczny zabieg marketingowy?

Jednak język, jak wszystko wokół nas, jest podatny na zmiany. Od początku XXI wieku termin "inteligentny" zaczął być stosowany w odniesieniu do artefaktów. Oznacza on wtedy obiekt, który "działa podobnie jak istota myśląca", dostosowując swoje działania dzięki nowoczesnym technologiom. Owo przesunięcie znaczeniowe, zapoczątkowane najprawdopodobniej przez język angielski, stało się odpowiedzią na rozwój technologiczny i potrzebę opisania nowo powstałych zjawisk.

Takie użycie przymiotnika "inteligentny" dla opisania technologii bazuje na antropomorfizacji, czyli przypisywaniu cech ludzkich do przedmiotów. W pewnym sensie jest to logiczne – skoro urządzenie jest w stanie samodzielnie podejmować decyzje na podstawie dostarczonych mu informacji, można je określić mianem "inteligentnego". Chociaż takie porównanie może budzić kontrowersje, jest ono coraz bardziej powszechne.

Dlatego też, mimo początkowych oporów i kontrowersji, wydaje się, że termin "inteligentny" w odniesieniu do technologii przyszedł na stałe. Z pewnością technologia będzie nadal się rozwijać, a wraz z nią ewoluować będzie także język służący jej opisowi.

Wnioskując, choć pierwotne znaczenie słowa "inteligentny" było ściśle związane z ludźmi, to język, jako żywy organizm, adaptuje się do zmieniającej się rzeczywistości. W obliczu rosnącego znaczenia technologii w naszym życiu, musimy być otwarci na ewolucję języka i akceptować fakt, że pewne pojęcia mogą zyskiwać nowe znaczenia, odpowiadające współczesnym czasom.